Gjatë 2016-s, World Vision dhe Save the Children ndërmorën një studim kombëtar për vlerësimin e përhapjes së aftësisë së kufizuar mes fëmijëve shqiptarë, si dhe aksesin dhe cilësinë e shërbimeve të ofruara për ata. Anketimet e realizuara në 13,000 familje në mbarë vendin kishin për qëllim:

Matjen e nivelit të vështirësisë që hasin fëmijët e grupmoshës 2-17 vjeç në fushat e ndryshme të aktivitetit për identifikimin e aftësisë së kufizuar, sipas vetëdeklarimit të prindërve
Identifikimin e pabarazive sipas karakteristikave demografike dhe socio-ekonomike të familjeve të fëmijëve me aftësi të kufizuara
Matjen e perceptimit të nivelit të aksesit dhe cilësisë së shërbimeve të ofruara për fëmijët me aftësi të kufizuara në nivel komuniteti.
Në studim u përfshinë:

Intervista të drejtpërdrejta me prindërit ose kujdestarët më të afërt të fëmijëve të grupmoshës 2-17 vjeç në:

13,000 familje (50% urbane dhe 50% rurale)
12 qarqe administrative të vendit.

Gjetjet:

Studimi për vlerësimin e përhapjes së aftësisë së kufizuar u bazua në modelin biopsikosocial, duke vlerësuar nivelin e vështirësisë së fëmijëve në funksionim në 12 fusha të ndryshme aktivitetesh të përditshme. Bazuar në intervistat e kryera pranë familjeve me prindin ose kujdestarin më të afërt të fëmijës, 10.7% e fëmijëve të grupmoshës 2-17 vjeç raportohet se hasin të paktën një vështirësi të lartë për të kryer një aktivitet ose nuk arrijnë ta kryejnë fare atë, pavarësisht përdorimit ose jo të pajisjeve ndihmëse.

1 në 10 fëmijë në Shqipëri ka aftësi të kufizuar duke u përballur me të paktën një vështirësi të lartë në kryerjen e aktiviteteve të jetës së përditshme.

Ndër fëmijët me aftësi të kufizuar, raportohet se vështirësitë më të shumta hasen në fushat konjitivo-psiko-sociale, ku të paktën gjysma e fëmijëve hasin vështirësi të lartë me sjelljen dhe/ose emocionet, ndërsa të paktën 1 në katër fëmijë hasin vështirësi të lartë dhe në aspektin fizik.

Disa nga fushat e vështirësisë së lartë në funksionim për fëmijët me aftësi të kufizuar:

Emocionet (56.1%) – Sjellja (51%) – Lëvizja (20.4%) – Shikimi (8%) – Digjimi (2.6%)

Aksesi në shërbime

• 93% e fëmijëve me aftësi të kufizuar ndiqen nga shërbimi shëndetësor parësor, por vetëm 43% e tyre ndiqen nga një mjek specialist
• Vetëm 83% e fëmijëve me aftësi të kufizuara në moshën e arsimit të detyruar (5-14 vjeç) ndjekin sistemin arsimor, nga të cilët, 95% ndjekin shkollën e përgjithshme, ndërsa 5% shkollë speciale.
• Vetëm 8% e fëmijëve me aftësi të kufizuar marrin shërbim nga qendra sociale.
• Arsyet kryesore të mosndjekjes së shërbimeve shëndetësore dhe arsimore të identifikuara nga prindërit ose kujdestarët e fëmijëve me aftësi të kufizuar janë:

mospërballimi i kostove të lidhura me marrjen e shërbimeve, cilësia e dobët e shërbimit, mungesa e shërbimit pranë zonës së banimit.

Cilësia e shërbimeve – Shëndetësia:

• 10% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga respekti ose sjellja e shfaqur nga stafi mjekësor ndaj fëmijës së tyre
• 21% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga distanca dhe transporti për të shkuar dhe marrë shërbimet shëndetësore për fëmijën e tyre
• 29% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga infrastruktura e shërbimeve shëndetësore
• 39% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga shpenzimet e nevojshme për marrjen e shërbimit shëndetësor (përfshirë koston e transportit ose akomodimit në zona të largëta).

Arsimi:

• 6% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga respekti ose sjellja e shfaqur nga stafi mësimdhënës ndaj fëmijës së tyre
• 14% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga distanca dhe transporti që fëmija i tyre të ndjekë një institucion arsimor.
• 26% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga infrastruktura e mjediseve arsimore
• 36% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga shpenzimet e nevojshme për ndjekjen e arsimit (përfshirë koston e transportit ose shpenzime të tjera). Qendra sociale (ditore ose rezidenciale):
• 26.3% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar janë të pakënaqur ose aspak të kënaqur nga cilësia e shërbimit të ofruar në qendrat sociale që kanë frekuentuar fëmijët e tyre
• 54.4% e prindërve të fëmijëve me aftësi të kufizuar i vlerësojnë kostot e ndjekjes së qendrave sociale si të papërballueshme.

Vlerësimi i sistemit aktual të përcaktimit të aftësisë së kufizuar

Vetëm 4% e fëmijëve me aftësi të kufizuar të identifikuar nga ky studim janë vlerësuar në një moment të jetës së tyre nga një komision mjekësor ose multidisiplinor lidhur me përcaktimin e aftësisë së kufizuar. Prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuar të cilët kanë kaluar nga një vlerësim i tillë e konsiderojnë të pamjaftueshme mbështetjen financiare (42%) dhe atë të shërbimeve të tjera publike të përfituara (71%), duke vlerësuar si nevoja prioritare për t’u adresuar rritjen e mbështetjes financiare, si dhe ofrimin e më shumë shërbimeve të specializuara shëndetësore dhe rehabilituese.

Përmes punës së integruar me programin tonë të Mbrojtes së Fëmijëve,Programit të Edukimit, si dhe punës me partnerë dhe institucionet përktatëse në nivel lokal dhe kombëtar, ne synojmë të krijojmë një rrjet të integruar shërbimesh për këta fëmijë brenda ambienteve të shkollave dhe pranë qendrave të specializuara në komunitet . Falë kësaj, fëmijët me aftësi të kufizuar do të kenë mundësi të marrin mbështetjen e duhur nga: mësuesi mbështetës, mjeku, psikologu, punonjësi social, logopedisti dhe terapisti duke përfituar nga arsimi gjithpërfshirës dhe aftësimi për një jetesë të pavarur në komunitet duke u përfshirë në shoqëri.

Jetë në plotësi për çdo fëmijë!